Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Προκοπίου Παυλόπουλου κατά την Επέτειο Απελευθέρωσης της Αθήνας από τα στρατεύματα της Γερμανικής Κατοχής

Γιορτάζουμε σήμερα, με τον τρόπο και την περίσκεψη που ταιριάζει, την επέτειο της Απελευθέρωσης της Αθήνας, από τα ναζιστικά στρατεύματα της Γερμανικής Κατοχής, στις 12 Οκτωβρίου 1944.
I. Επειδή ο πραγματικός λόγος θέσπισης κάθε ιστορικής επετείου έγκειται κυρίως στο να διδάσκει, επιτρέψατέ μου ν’ αναδείξω τα δύο κορυφαία μηνύματα, τα οποία εκπέμπει στο διηνεκές η ως άνω επέτειος Απελευθέρωσης της Αθήνας.

A. Το πρώτο μήνυμα συνίσταται στο ότι η 12η Οκτωβρίου 1944 κλείνει τον εμβληματικό ιστορικό κύκλο που άνοιξε το μεγαλειώδες «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου 1940. Αυτό το παλλαϊκό «ΟΧΙ» σήμανε την καθολική αντίσταση του Ελληνικού Λαού στον φασισμό και, ύστερα, στο ναζισμό. Δηλαδή την αταλάντευτη προσήλωση του Λαού μας στις αρχές της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας, όπως οι αρχές αυτές απορρέουν από την Αρχαία Ελλάδα. Και, φυσικά, όπως οι αρχές αυτές μπόλιασαν τον Δυτικό και, πρωτίστως, τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό. Κατά συνέπεια, η Απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 υπήρξε η δικαίωση εκείνη, η οποία τεκμηριώνει ασφαλώς ότι στην διαδρομή και την εξέλιξη της Ιστορίας δεν έχει τόσο σημασία το πληθυσμιακό μέγεθος ενός λαού και η έκταση του εδάφους του. Σημασία έχει το φρόνημα και, συγκεκριμένα, η αδιαπραγμάτευτη απόφασή του να υπηρετεί αρχές και αξίες σύμφυτες με τον Άνθρωπο, την αξία του και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
B. Και το δεύτερο μήνυμα συνίσταται στο ότι τα μεγάλα και τα σημαντικά, πρωτίστως δε τους καίριους εθνικούς μας στόχους, τους επιτύχαμε ενωμένοι. Πολλώ μάλλον όταν η Ιστορία μας αποδεικνύει ότι αυτά που μας ενώνουν, ως Λαό και ως Έθνος, είναι πολύ περισσότερα και σημαντικά απ’ όσα μπορούν, κατά την συγκυρία, να μας χωρίσουν. Προς την κατεύθυνση της ενότητάς μας, ενόψει των κάθε είδους προκλήσεων του παρόντος και του μέλλοντος, η επέτειος της Απελευθέρωσης της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 είναι κάτι παραπάνω από διδακτική. Και τούτο διότι, λίγες μέρες μετά την πάνδημη ενωτική «έκρηξη» της ελεύθερης Αθήνας, άρχισε πάλι το σαράκι του διχασμού να κατατρώει τον κορμό του Έθνους και του Λαού μας. Ένα σαράκι που οδήγησε στον εμφύλιο σπαραγμό, οι πληγές του οποίου ακόμη και σήμερα αφήνουν σταγόνες στείρας κομματικής πόλωσης.
ΙΙ. Καθένας από μας, ιδίως δε το πολιτικό προσωπικό της Χώρας -και πρωτίστως εγώ, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και κατά το Σύνταγμα θεματοφύλακας, μεταξύ άλλων, της ενότητας του Λαού και του Έθνους- δεν πρέπει να ξεχνάμε τους, δυστυχώς, προφητικούς στίχους του Γιώργου Σεφέρη στο ποίημά του «Τελευταίος Σταθμός». Ένα ποίημα που έγραψε στις 5 Οκτωβρίου 1944, στη μικρή παραλιακή πόλη της Ιταλίας Cava dei Tireni, πριν την αναχώρησή της υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου Κυβέρνησης για την ελεύθερη πια Ελλάδα. Το ποίημα που, και πάλι δυστυχώς, προοιωνιζόταν ένα πολιτικό κλίμα κατώτερο των ιστορικών περιστάσεων: «Ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες, καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μεσ’ το κλουβί του».
Το ιστορικό λοιπόν δίδαγμα, από την επέτειο της Απελευθέρωσης της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 και όσα επακολούθησαν, τόσο για τον Λαό μας όσο και για τους πολιτικούς ταγούς του –συμπεριλαμβανομένου φυσικά του ομιλούντος, ή ακόμη και πρώτου υπεύθυνου- είναι σαφές: Και στους σημερινούς δύσκολους καιρούς, που μακάρι να μην γίνουν ακόμη δυσκολότεροι τα επόμενα χρόνια -τόσο για την Πατρίδα μας όσο και για την μεγάλη Ευρωπαϊκή Οικογένεια, στην οποία ανήκουμε και πρέπει ν’ ανήκουμε- το διπλό χρέος μας είναι αυτονόητο και αυταπόδεικτο: Να υπερασπισθούμε τον Άνθρωπο, ως φορέα δημοκρατικών δικαιωμάτων που κατοχυρώνουν την αξία του και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Να το πράξουμε ενωμένοι και αποφασισμένοι, απέναντι σ’ όλες εκείνες τις προκλήσεις αμφισβήτησης της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας που ακόμη υπάρχουν. Και γίνονται μάλιστα τόσο περισσότερο επικίνδυνες, όσο κρύβονται κάτω από την λεοντή μιας δήθεν «ελευθερίας», η οποία ανοίγει το δρόμο σε κάθε μορφής τοξικό φονταμενταλισμό, ιδεολογικό, οικονομικό ή θρησκευτικό. Δοθέντος ότι η Ελευθερία και η Δημοκρατία έχουν ως πιο ύπουλο εχθρό τον φασισμό και τις κάθε μορφής ετεροχρονισμένες μεταλλάξεις του, που προσπαθούν να συγκαλύψουν το διαχρονικώς αποκρουστικό πρόσωπό του.