Κύριε Δήμαρχε,
Η τιμή που μου επιδαψιλεύετε, ανακηρύσσοντάς με Επίτιμο Δημότη του Δήμου σας, γίνεται πολύ μεγαλύτερη δοθέντος ότι αφορά τον Δήμο Χίου. Έναν Δήμο που η προσφορά του στο Έθνος γενικώς και στην όλη ιστορική πορεία του Ελληνικού Κράτους έχει πολλαπλά στοιχεία καθοριστικής σημασίας μοναδικότητας, όταν μάλιστα ορισμένα απ’ αυτά ανατρέχουν στα βάθη της ελληνικής αρχαιότητας.
Ας μου επιτραπεί στην συνέχεια ν’ αναδείξω, μ’ αφετηρία αυτήν την μεγάλη επέτειο της απελευθέρωσης της Χίου από τον τουρκικό ζυγό στις 11 Νοεμβρίου 1912 και την συνακόλουθη οριστική ενσωμάτωσή της στον εθνικό μας κορμό, τρία από τα ως άνω στοιχεία, αναλαμβάνοντας φυσικά την πλήρη ευθύνη της ενδεχόμενης υποκειμενικής αυθαιρεσίας.
I. Στοιχείο πρώτο: Στην Χίο εμφανίσθηκαν και καθιερώθηκαν, ήδη από τον 7ο αιώνα π.Χ., και δη με συγκεκριμένους κανόνες δικαίου, οι πρώτοι θεσμοί άμεσης δημοκρατίας. Ήτοι η Βουλή, υπό τον Δήμαρχο, την οποίαν συνέθεταν πενήντα άνδρες από κάθε φυλή και η οποία ασκούσε αρμοδιότητες ιδίως διοικητικής και δικαστικής φύσης. Αξίζει να επισημανθεί ότι η πρωτοτυπία αυτή των Χιακών πολιτειακών θεσμών προκύπτει και από το ότι, κατά γενική ιστορική εκτίμηση, η δημοκρατική της νομιμοποίηση κρίνεται ισχυρότερη από εκείνη της Αθηναϊκής Βουλής των τετρακοσίων, έμπνευσης Σόλωνος. Προς την κατεύθυνση της υπεράσπισης της ευρύτερης ιδέας της Δημοκρατίας πρέπει να πιστωθεί στην Χίο η μεγάλη συμβολή της στην επανάσταση των Ιώνων εναντίον της περσικής κυριαρχίας και στην τελική απόκρουση της περσικής εισβολής. Και τούτο διότι η απόκρουση αυτή από τους Έλληνες σήμανε και την απαρχή της δημιουργίας του πνεύματος και των θεσμών της, δυτικού τύπου, Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας.
II. Στοιχείο δεύτερο: Η Χίος, με τους «κρουνούς» του ιερού αίματος των μαρτύρων κατοίκων της κατά την βάρβαρη Σφαγή της 30ης Μαρτίου 1822 από τους Τούρκους, πότισε το δένδρο της Ελευθερίας, η οποία υπήρξε το επιστέγασμα της Εθνεγερσίας του 1821. Και ήταν η Σφαγή αυτή που συγκλόνισε την Ευρώπη και σμίλεψε την φιλελληνική της συνείδηση, μεσ’ από εμβληματικά δείγματα πνεύματος και τέχνης, όπως είναι το ποίημα του Ουγκώ «Το Ελληνόπαιδο» και ο πίνακας του Ντελακρουά «Η Σφαγή της Χίου». Στις 11 Ιουνίου του 1822 ο πυρπολητής Κωνσταντίνος Κανάρης έκαψε, στο λιμάνι της Χίου, την τουρκική ναυαρχίδα, απαντώντας με όρους ηρωικού συμβολισμού για την Σφαγή. Δυστυχώς, η Σφαγή της Χίου ήταν απλώς ο προάγγελος της τουρκικής θηριωδίας. Η οποία, στην συνέχεια, γιγαντώθηκε κατά του Ελληνικού Έθνους με την γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Τη μνήμη αυτή του μαρτυρίου των προγόνων μας την κρατούμε άσβεστη στην ιστορική μας συνείδηση ως εθνικό χρέος. Και την υπενθυμίζουμε στο διηνεκές προς την γείτονα Τουρκία όχι για λόγους εκδίκησης –που, άλλωστε, είναι αίσθημα άγνωστο στον Πολιτισμό των Ελλήνων- αλλά για να την ωθήσουμε ν’ αντιληφθεί, ιδίως υπό την σημερινή κρίσιμη συγκυρία του προσφυγικού δράματος που αφορά πρωτίστως τον Άνθρωπο και την αξία του, ότι η ειρηνική συνύπαρξη και ο αλληλοσεβασμός, με βάση του κανόνες του συνόλου του διεθνούς δικαίου, θ’ αποτελούσε κι ένα είδος έμπρακτης συγγνώμης καθώς και ανάληψης των ευθυνών της έναντι της Ελλάδας και της Ιστορίας της.
III. Σημείο τρίτο: Από την αρχαιότητα το εμπορικό, ιδίως ναυτικής κατεύθυνσης, «δαιμόνιο» των Χίων ανταγωνίσθηκε στο ακέραιο –αν δεν ξεπέρασε μάλιστα πολλές φορές- εκείνο των Φοινίκων. Συναφώς επισημαίνω ότι η Χίος ήταν από τις πρώτες πόλεις της αρχαιότητας που έκανε χρήση του νομίσματος για τις συναλλαγές και κατέστη έτσι, μετέπειτα, «διεθνές» κέντρο διακίνησης συναλλάγματος. Συνέβαλε λοιπόν καθοριστικώς στην οικονομική επιβίωση αλλά και άνθηση του Έθνους, ως τις μέρες μας. Ειδικότερα δε μετά την Σφαγή της Χίου, το 1822, οι Χιώτες εφοπλιστές, με κέντρα κατά κύριο λόγο την Σύρο, την Κωνσταντινούπολη και το Λονδίνο, κυριάρχησαν στις θάλασσες, «ταξιδεύοντας» την Ελλάδα στα πέρατα της Οικουμένης. Οι Χιώτες εφοπλιστές κατέχουν σήμερα, προς τιμήν τους, περίοπτη διεθνή θέση και αποτελούν, φυσικά μαζί με τους λοιπούς Έλληνες εφοπλιστές, αφενός την πιο εξωστρεφή πλουτοπαραγωγική κατηγορία Ελλήνων. Και, αφετέρου, την σταθερή βάση της ελληνικής εμπορικής θαλασσοκρατορίας.
Υπό τα δεδομένα αυτά η ανακήρυξή μου, και δη υπό την ιδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας, ως Επίτιμου Δημότη του Δήμου Χίου συνιστά όχι μόνο μέγιστη τιμή αλλά και εθνικό χρέος. Ένα χρέος το οποίο μου επιβάλλει, κατ’ ελάχιστο, να τιμώ διαρκώς κι εμπράκτως τόσο την ιστορία της Χίου όσο και το εθνικό παράδειγμα των κατοίκων της και των τέκνων της ανά την Υφήλιο. Σας διαβεβαιώ ότι θα καταβάλλω, κατά την διάρκεια της θητείας μου και στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου, κάθε προσπάθεια για ν’ αρθώ στο ύψος που οι περιστάσεις επιβάλλουν.
Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΕΛΕΝΗ ΕΥΓΕΝΙΚΟΥ