Όταν, αρχές Νοεμβρίου του 1968, πήρα το τραίνο από τον εμβληματικό σιδηροδρομικό σταθμό της Πόλης μας για την Αθήνα, ως πρωτοετής φοιτητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, έτρεφα βεβαίως μέσα μου την ελπίδα και την προσδοκία της μελλοντικής επιστημονικής κι επαγγελματικής μου ανόδου και καταξίωσης. Δεν φανταζόμουν όμως την προοπτική μιας πολιτικής σταδιοδρομίας, η οποία θα κορυφωνόταν με την ανάδειξή μου σε Πρόεδρο της Δημοκρατίας καθώς και την συνακόλουθη σημερινή μεγάλη τιμή, που μου επιφύλαξε η γενέτειρά μου, η ιστορική πόλη της Καλαμάτας.

Ευχαριστώ ταπεινά την Θεία Πρόνοια κι εκφράζω την βαθιά μου ευγνωμοσύνη στην Βουλή των Ελλήνων και στον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Καλαμάτας γι’ αυτήν την σημαδιακή στιγμή της ζωής μου και της όλης πορείας μου στον δημόσιο βίο της Χώρας.

Επιτρέψατέ μου όμως εφεξής ν’ αξιοποιήσω την ευκαιρία της άκρως τιμητικής για μένα αυτής εκδήλωσης προκειμένου να φανώ, όπως νομίζω, πιο χρήσιμος στην Πόλη μας, κυρίως όμως στην Πατρίδα μας. Και προς αυτήν την κατεύθυνση θέλω ν’ αναδείξω την διαχρονική επικαιρότητα της επετείου της 23ης Μαρτίου 1821.
Τ’ ανεξίτηλα σημάδια της 23ης Μαρτίου 1821 στην ιστορική διαδρομή της Εθνεγερσίας του 1821 μπορούν, νομίζω, να συμπτυχθούν στα εξής: Τότε στην πόλη της Καλαμάτας συνήλθε το πρώτο συλλογικό, οιονεί πολιτειακό, όργανο των επαναστατημένων Ελλήνων υπό την ηγεσία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Πρόκειται για την «Μεσσηνιακή Σύγκλητο», η οποία στην συνέχεια απηύθυνε την διακήρυξη-έκκληση «προς τας Αυλάς της Ευρώπης».
Επρόκειτο για την πρώτη, οργανωμένη, αγωνιώδη και δίκαιη κραυγή του ιστορικού Ελληνικού Λαού υπέρ της ελευθερίας του: Ύστερα από τέσσερις αιώνες υπό τον τουρκικό ζυγό ζητούσε από τους λαούς της Ευρώπης έμπρακτη κατανόηση και συμπαράσταση στον αρχόμενο απελευθερωτικό του αγώνα. Και απευθυνόταν στους λαούς της Ευρώπης επειδή, ευλόγως, θεωρούσε πως πρώτοι εκείνοι μπορούσαν να συμπράξουν στον αγώνα του αυτόν, λόγω των κοινών ιδανικών που πήγαζαν κατά κύριο λόγο από την αστείρευτη πνευματική και πολιτισμική πηγή της Αρχαίας Ελλάδας και από την θεσμική μήτρα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δηλαδή την γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη του 1789. Δεν πρέπει, άλλωστε, να ξεχνάμε ότι το βαθύτερο νόημα της Εθνεγερσίας του 1821 είναι ένας ηρωικός, κατά κυριολεξία, στοχασμός της ελευθερίας ως βιωματικής κατάστασης σύμφυτης με την αξία του Ανθρώπου και την ακώλυτη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Με λίγα λόγια η Μεσσηνιακή Σύγκλητος, στις 23 Μαρτίου 1821, εξέπεμψε προς την πολιτισμένη Ευρώπη της εποχής έναν ύμνο υπέρ της ελευθερίας του σκλαβωμένου Γένους των Ελλήνων, επικαλούμενη κοινά ιδανικά που συνδέουν αρρήκτως το κοινό ευρωπαϊκό παρελθόν, παρόν και μέλλον.

Σήμερα, περίπου δύο αιώνες μετά την 23η Μαρτίου 1821, από την ιστορική πόλη της Καλαμάτας εκπέμπεται ένα άλλο μήνυμα στην Ευρώπη, διαχρονική κοιτίδα της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Μήνυμα διαφορετικό γιατί οι καιροί, ευτυχώς, έχουν αλλάξει ριζικά, επί τα βελτίω:
Είμαστε, εδώ και χρόνια πια, ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και γι’ αυτό έχουμε το δικαίωμα ν’ απευθυνόμαστε στους εταίρους μας με το θάρρος και την ειλικρίνεια που σηματοδοτούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, επέκεινα δε οι αρχές και οι αξίες πάνω στις οποίες οι θεσμοί αυτοί στηρίζονται. Ιδίως στις μέρες μας, όπου ο Ελληνικός Λαός – και όχι μόνον από δικά του λάθη – χειμάζεται, ξεπερνώντας τα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης και της συρρίκνωσης θεμελιωδών δικαιωμάτων, πρωτίστως κοινωνικών.

Μέσα σ’ αυτό λοιπόν το πλαίσιο, ομονοούντες και αφήνοντας κατά μέρος κάθε περιττή διαφορά και σκοπιμότητα, απευθύνουμε στους Ευρωπαίους εταίρους μας ένα κοινό μήνυμα, σύγχρονο αλλά και κλασικό, γιατί δεν προσδιορίζεται από την συγκυρία. Απλώς η συγκυρία το κάνει πιο επίκαιρο και πιο επιτακτικό. Ο κλασικισμός του αναδεικνύεται από το γεγονός ότι τα βασικά του συστατικά στοιχεία ανιχνεύονται στον μνημειώδη λόγο του André Malraux, κατά την πρώτη φωταγώγηση της Ακρόπολης, στις 28 Μαΐου 1959.

Τρία αποσπάσματα, άκρως συναφή μεταξύ τους, του λόγου αυτού, αρκούν ως απόδειξη αλλά και ως εξειδίκευση της ιστορικής ρήσης του André Malraux ότι «μια κρυφή Ελλάδα υπάρχει στην καρδιά όλων των ανθρώπων της Δύσης»:
• Πρώτον, «το πνεύμα δεν γνωρίζει μικρά έθνη, γνωρίζει μόνον αδελφά έθνη».
• Δεύτερον, «οι αμφιταλαντευόμενοι κολοσσοί που κυριαρχούν στον κόσμο μας φαίνονται πως μόλις υποψιάζονται ότι ο σπουδαιότερος στόχος ενός μεγάλου πολιτισμού δεν είναι μόνον η δύναμη. Αλλά και μια ξεκάθαρη συνείδηση του τι περιμένει ο πολιτισμός από τον άνθρωπο».
• Και, τρίτον, «το μείζον πολιτικό πρόβλημα της εποχής μας είναι να συμφιλιώσουμε την κοινωνική δικαιοσύνη με την ελευθερία. Το μείζον πνευματικό πρόβλημα συνίσταται στο να κάνουμε τα μεγάλα έργα προσιτά σ’ όσο γίνεται μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων».

Εμπνεόμενοι, λοιπόν, από τα διδάγματα της ιστορικής επετείου της 23ης Μαρτίου 1821 επιζητούμε σήμερα την αυτονόητη αλληλεγγύη των εταίρων μας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και τούτο διότι ο σύγχρονος δίκαιος αγώνας του Ελληνικού Λαού είναι αγώνας υπέρ του ανθρωπισμού, της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Ήτοι υπέρ των αρχών και των αξιών εκείνων που αποτελούν το θεμέλιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Και δεν επιτρέπεται να υποτιμάται το γεγονός ότι μια, θεσμικώς συμπαγής δημοκρατική και κοινωνικώς δίκαιη Ευρωπαϊκή Ένωση είναι, επιπλέον, η ασφαλέστερη εγγύηση για την εμπέδωση τόσο της παγκόσμιας ειρήνης όσο και της οικονομικής ομαλότητας.-

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΩΤΣΙΑΡΗΣ