(Αναγνώσθηκε από τον Αντιπρόεδρο του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Ηλία Νικολακόπουλο)
H Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης αποφάσισε, καινοτομώντας παραδειγματικώς, φέτος να τιμήσει –και της αξίζει κάθε έπαινος γι’ αυτό- τις χώρες της Γαλλοφωνίας, δίνοντας έτσι έμφαση όχι στο εθνικό στοιχείο αλλά στην γαλλική γλώσσα ως σηματοδότη κοινών αξιών, δηλαδή «σημείων συνάντησης» πνευματικών παραδόσεων διαφορετικών λαών στον σύγχρονο κόσμο. Δύο λέξεις είναι, λοιπόν, κρίσιμες εν προκειμένω: Βιβλίο και Γαλλοφωνία.
I . Το βιβλίο αποτελεί το «όχημα», την «κιβωτό» της διάδοσης κάθε σημαντικού Πολιτισμού, ακόμη και σήμερα, στην εποχή της μεγάλης διάδοσης και χρήσης των σύγχρονων ηλεκτρονικών τεχνολογιών για την επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους.
Α. Τούτο ισχύει στο ακέραιο διότι, μέσω του βιβλίου, διακινείται η γνώση και προάγεται η σκέψη, που προκύπτουν από την σοβαρή μελέτη του και τον αναστοχασμό πάνω στο περιεχόμενό του. Απολύτως χαρακτηριστική της καθοριστικής σημασίας της αναζήτησης της γνώσης, αντί της απλής πληροφορίας, είναι η «θλιμμένη σκέψη» του Τ.Σ. Έλιοτ, στα «Δέκα χορικά απ’ το ‘Βράχο’», όπως την αποτυπώνουν οι στίχοι:
«Που είν’ η Ζωή, που τη σπαταλήσαμε ζώντας;
Που είν’ η σοφία, που τη χάσαμε μέσα στη γνώση;
Που είν’ η γνώση, που τη χάσαμε στις πληροφορίες;»
Β. Το βιβλίο είναι λοιπόν ένας «ζωντανός» συνομιλητής μας, όπως μας θυμίζουν και οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου: «Και οι λέξεις φλέβες είναι/μέσα τους κυλάει το αίμα». Ενώ η αξία του μπορεί να συμπυκνωθεί, με απαράμιλλη πληρότητα, στην πασίγνωστη φράση του ΧόρχεΛουίςΜπόρχες: «Το σύμπαν είναι μια μεγάλη βιβλιοθήκη». Υπό το πρίσμα αυτό, κάθε βιβλίο αποτελεί μέρος της αλήθειας, κρυφής και φανερής, του Κόσμου.
Γ. Το βιβλίο, πρωτίστως στην έντυπη μορφή του που «σφυρηλατεί» μιαν αναντικατάστατη υλική σχέση με τον αναγνώστη, εμπεδώνει αντιστοίχως την αληθινή σχέση με τον Άνθρωπο και με τον Κόσμο, αποτελώντας πραγματικό ανάχωμα στην επέλαση κάθε πνευματικώς φθοροποιού εικονικής προσομείωσης.
ΙΙ. Όσο για την Γαλλοφωνία και την σημασία του Γαλλικού Πολιτισμού, αναλογιζόμενος σήμερα την πορεία μου, τόσο στον ακαδημαϊκό όσο και στον πολιτικό στίβο, οφείλω να καταθέσω, δημοσίως, ότι η γαλλική μου παιδεία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στις απόψεις μου για την σημασία της Ελληνογαλλικής Φιλίας. Σημασία, η οποία αφορά όχι μόνον τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας και Γαλλίας και της αντίστοιχης συμπόρευσης στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Αλλά και τον κοινό αγώνα Ελλάδας και Γαλλίας για την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και, συνακόλουθα, την ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος.