Με αισθήματα μεγάλης τιμής και βαθιάς συγκίνησης συμμετέχω, ως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, σε αυτό το εμβληματικό Forum, το οποίο είναι αφιερωμένο σ’ ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα για την ειρηνική και δημιουργική συνύπαρξη των Λαών σε ολόκληρο τον Πλανήτη, ήτοι στο ζήτημα της σημασίας και της αξίας του Διαλόγου των Πολιτισμών. Και θέλω, εκτός από τις θερμές μου ευχαριστίες, να εκφράσω τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια στον Μεγάλο Φίλο, Πρόεδρο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, κ. Σι Τζινπίνγκ, για την πρωτοβουλία διοργάνωσης αυτού του Forum, το οποίο συνιστά πραγματική προσφορά, όπως προανέφερα, στην εμπέδωση της Παγκόσμιας Ειρήνης.

1. Βρίσκομαι εδώ, στην Κίνα και συγκεκριμένα στο Πεκίνο, έχοντας πλήρη επίγνωση του ότι πρώτον, βρίσκομαι στην Χώρα ενός Πανάρχαιου Πολιτισμού, ο οποίος κατέχει περίοπτη θέση στο Πάνθεο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Και, δεύτερον, εκπροσωπώ την Ελλάδα, δηλαδή, κατά γενική ομολογία, μια Χώρα που και ο δικός της, επίσης Πανάρχαιος, Πολιτισμός έχει, μεταξύ άλλων, και τα εξής χαρακτηριστικά: Αφενός κατέχει την δική του, καθ’ όλα περίοπτη, θέση στο Πάνθεο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κατ’ εξοχήν ως κοιτίδα και λίκνο του Ευρωπαϊκού και του εν γένει Δυτικού Πολιτισμού, με αναντικατάστατο σημείο αναφοράς τον Παρθενώνα. Και, αφετέρου, ως Πολιτισμός, ο οποίος επειδή γεννήθηκε από την δημιουργική πορεία του Ελεύθερου Πνεύματος, εκείνου που άνοιξε τους δρόμους της Επιστήμης και της Σοφίας, μπορεί, με κύριο μέσο την, αδιάλειπτης συνέχειας ανά τους αιώνες, Ελληνική Γλώσσα, να διαλέγεται, αρμονικά και παραγωγικά, με όλους τους άλλους Πολιτισμούς, δίχως κανένα αίσθημα υπεροχής, αλλά με την περίσκεψη που επιβάλλει η συναίσθηση της δικής του μοναδικότητας. Στην καταλυτική σημασία αυτού του Διαλόγου μεταξύ Πολιτισμών αφιερώνω, με λακωνικό τρόπο, τις σκέψεις που ακολουθούν.

2. Κάθε πραγματικός Πολιτισμός έχει, οιονεί εκ φύσεως, στο επίκεντρό του τον Άνθρωπο. Ως εκ τούτου, στην αφετηρία του βρίσκεται, ιδίως, ο δίχως εκπτώσεις και συμβιβασμούς σεβασμός της διαφορετικότητας του Ανθρώπου.

Α. Και τούτο, διότι ως ύψιστο δείγμα στοιχειώδους Ανθρωπισμού, ο σεβασμός της διαφορετικότητας ισοδυναμεί με τον σεβασμό της Δημοκρατίας και του Πολιτισμού. Υπό τα δεδομένα αυτά, σε θεσμικό και αξιακό γενικότερα επίπεδο, ο σεβασμός της διαφορετικότητας του Ανθρώπου καθίσταται θεμελιώδες πρόταγμα Δημοκρατίας και Πολιτισμού. Μια τέτοια θεώρηση του Πολιτισμού αποδεικνύει, πρωτίστως εδώ στην Κίνα με την πανάρχαια και ανεκτίμητη Πολιτιστική της Κληρονομιά, ότι είναι ακριβώς αυτός το Διάλογος των Πολιτισμών που δίνει ηχηρή απάντηση στους ανιστόρητους εκείνους, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει σήμερα, δήθεν, «σύγκρουση» μεταξύ Πολιτισμών. Ισχυρισμός, ο οποίος οδήγησε ως και σε καταστροφικές επιλογές εξωτερικής πολιτικής από πλευράς Πολιτικών της Δύσης και της Ευρώπης. Ας γίνει κατανοητό τούτο: Στους ταραγμένους καιρούς που ζούμε δεν υπάρχει σύγκρουση Πολιτισμών, αφού κανένας πραγματικός Πολιτισμός δεν μπορεί, από την φύση του, να συγκρούεται με άλλους, εξίσου πραγματικούς, Πολιτισμούς. Η αλήθεια είναι, λοιπόν, ότι πολλές φορές, δυστυχώς -όπως συμβαίνει και στην εποχή μας- υπάρχει έλλειψη επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης μεταξύ Πολιτισμών, γεγονός που δυσκολεύει επικίνδυνα την ειρηνική συνύπαρξη των Λαών. Απέναντι σε αυτή την έλλειψη επικοινωνίας και αλληλοκατανόησης αντιστέκονται, με γενναιότητα και αποφασιστικότητα, οι Χώρες μας και οι Λαοί μας, με «ασπίδα» και «δόρυ» τον ειλικρινή και ουσιαστικό διάλογο των Πολιτισμών μας.

Β. Σε αυτό τον διάλογο μεταξύ των Πολιτισμών συμβάλλει, με καθοριστικό τρόπο, ο Κινεζικός Πολιτισμός, μεταξύ άλλων και μέσω μιας κορυφαίας έννοιας της κινέζικης σκέψης: Της έννοιας του τάο, της «οδού». Και τούτο διότι, όπως τονίζει ο François Jullien στην μελέτη του «Conférence sur l‘efficacité» (P.U.F., Paris, 2005, βλ. και «Εγκώμιο της Απραξίας», Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, σελ. 89-90), «αυτή η έννοια της οδού ή του δρόμου μοιάζει σαν ένα κοινό στοιχείο που συνδέει διαφορετικές κουλτούρες». Και μάλιστα το επεξηγεί, επισημαίνοντας τα ακόλουθα: «Γιατί η κινέζικη οδός δεν είναι μια οδός που «οδηγεί προς», όπως συμβαίνει με την ευρωπαϊκή οδό της φιλοσοφίας η οποία, π.χ. στην αρχή του ποιήματος του Παρμενίδη, οδηγεί προς την Αλήθεια ή με την ευρωπαϊκή θρησκευτική οδό που, στο πλαίσιο του Χριστιανισμού, οδηγεί προς τον Πατέρα (ή προς τη Σωτηρία ή προς την αιώνιο ζωή). Όταν οι Ευρωπαίοι στοχάζονται την έννοια της οδού, τη συνδέουν πάντοτε με την ιδέα μιας κατάληξης, με ένα τέλος. Αντίθετα, το κινεζικό τάο δεν είναι μια οδός που οδηγεί προς, αλλά μια οδός μέσα από την οποία περνούν οι εξελίξεις, μέσα από την οποία τα πράγματα καθίστανται δυνατά και «βιώσιμα». Είναι η οδός της ρύθμισης, η οδός της αρμονίας διαμέσου της οποίας η διαδικασία, επειδή ακριβώς δεν ξεστρατίζει, ανανεώνεται αδιάκοπα».

Δεν έχω να προσθέσω κάτι άλλο, δοθέντος μάλιστα ότι ήλθα εδώ περισσότερο για ν’ ακούσω τους εκπροσώπους άλλων Πολιτισμών, όπως ταιριάζει στον Ελληνικό Πολιτισμό, ο οποίος βασίζει τον Λόγο κατά προτεραιότητα στην Σκέψη. Και όπως οφείλω, καταλήγω συγχαίροντας και ευχαριστώντας, εκ νέου, τον Πρόεδρο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, κ. Σι Τζίνπινγκ, για την οραματική του πρωτοβουλία να οργανώσει αυτό το Forum καθώς και για την έξοχη, πατροπαράδοτη άλλωστε, φιλοξενία του.