Από την συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας κ.Προκοπίου Παυλοπούλου με τους σπουδαστές διοικητικής κατευθύνσεως, της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Καλησπέρα σας. Σας καλωσορίζω στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Σας εύχομαι καλή επιτυχία κατά τη διάρκεια των σπουδών σας. Και επιτρέψατέ μου να σας απευθύνω λίγα λόγια, τα οποία δικαιολογούν το γιατί συναντιόμαστε σήμερα εδώ και τι σημαίνει η αποστολή την οποία θα αναλάβετε αμέσως μετά την αποφοίτησή σας.

Γνωρίζετε ότι καλείσθε μετά το πέρας των σπουδών σας, να υπηρετήσετε την Δικαιοσύνη, κι έναν συγκεκριμένο κλάδο της Δικαιοσύνης, την Διοικητική Δικαιοσύνη, η οποία συνιστά τον κυριότερο κυρωτικό μηχανισμό του κράτους δικαίου. Η διαφορά του κράτους δικαίου σε σχέση με άλλες μορφές θεσμικής οργάνωσης του Κράτους έγκειται στο ότι δεν αρκεί η απλή ύπαρξη κανόνων δικαίου. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν και επαρκείς κυρωτικοί μηχανισμοί για την εφαρμογή των κανόνων αυτών.

Σας είναι γνωστό επίσης – και όχι μόνον από τις νομικές σας σπουδές – ότι οι λοιποί μηχανισμοί κύρωσης της παράβασης του κράτους δικαίου και της αρχής της νομιμότητας, όπως είναι ο διοικητικός αυτοέλεγχος ή ακόμη και ο κοινοβουλευτικός έλεγχος, δεν επαρκούν. Ο σπουδαιότερος κυρωτικός μηχανισμός, αυτός που δικαιολογεί πραγματικά την υπόσταση του κράτους δικαίου, είναι ο δικαστικός έλεγχος. Και αυτός ο έλεγχος έχει ανατεθεί στη Χώρα μας, κατά κανόνα τουλάχιστον, στην Διοικητική Δικαιοσύνη.

Και εδώ είναι η δεύτερη παρατήρηση την οποία θα ήθελα να κάνω. Παλιότερα θεωρείτο ότι η ύπαρξη της Διοικητικής Δικαιοσύνης είναι μια επιλογή, την οποία έχουμε κάνει ανάλογα με το πρότυπο που υιοθετούμε. Και επειδή η Ελλάδα, όπως είναι γνωστό, από την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου είχε υιοθετήσει το πρότυπο της Διοικητικής Δικαιοσύνης, λόγω γαλλικής επιρροής, εφάρμοζε αυτό το πρότυπο και μέσα από το Σύνταγμά της. Τα πράγματα όμως, όπως απέδειξε η ουσία είναι διαφορετικά. Η Διοικητική Δικαιοσύνη, που κάποτε ήταν επιλογή ορισμένων κρατών και μόνο, σήμερα επεκτείνεται ακόμα και στις έννομες τάξεις που όχι μόνο αγνοούσαν τη διάκριση μεταξύ των δύο δικαιοδοσιών, αλλά φαινόντουσαν ότι δεν την επέτρεπαν λόγω του ενιαίου της υπόστασης των οικείων κανόνων δικαίων. Και μιλώ ιδίως για τις έννομες τάξεις του Common Law. Γνωρίζετε ότι κι εκεί πλέον, έστω και με πρώτα δειλά βήματα, διαμορφώνεται ο κλάδος της Διοικητικής Δικαιοσύνης. Και αυτό είναι αυτονόητο. Το έργο του διοικητικού δικαστή, ήδη από την καταγωγή του αλλά ιδίως στις μέρες μας, κυρίως λόγω της εξειδίκευσης των κανόνων δικαίων που καλείται να εφαρμόσει ο δικαστής αυτός, επιβάλλει την ύπαρξη χωριστού κλάδου Διοικητικής Δικαιοσύνης.

Γνωρίζετε καλύτερα από κάθε άλλον – και θα το διαπιστώσετε και στην πράξη – ότι η διαφορά μεταξύ του διοικητικού δικαστή και του πολιτικού δικαστή έγκειται στο ότι ο διοικητικός δικαστής, στην ουσία, δεν επιλύει απλώς μια διαφορά γενικότερα η οποία σχετίζεται με τις μεταξύ των ανθρώπων κοινωνικές σχέσεις. Ο διοικητικός δικαστής καλείται, όταν προβαίνει στον έλεγχο της νομιμότητας μίας διοικητικής πράξης, να κάνει εκ νέου τον νομικό συλλογισμό που ήδη έχει κάνει ένα διοικητικό όργανο για να εκδώσει μια διοικητική πράξη. Στην ουσία, δηλαδή, ο διοικητικός δικαστής κάνει όλον τον συλλογισμό εφαρμογής του κανόνα δικαίου, κάτι που δεν συμβαίνει με τον δικαστή είτε στο επίπεδο των ποινικών διαφορών είτε στο επίπεδο των διαφορών ιδιωτικού δικαίου. Αυτή ακριβώς η όσμωση της εκτελεστικής εξουσίας με τη δικαστική, σε επίπεδο διοικητικών διαφορών, κάνει και την διάκριση μεταξύ του πολιτικού δικαστή και του διοικητικού δικαστή.

Είναι εντελώς διαφορετικός, λοιπόν, ο τρόπος με τον οποίο θα απονέμετε τη Δικαιοσύνη ως δικαστές, και ως ελεγκτές της νομιμότητας ιδίως των πράξεων της εκτελεστικής εξουσίας. Και όπως είναι γνωστό, και όπως φαίνεται ιδίως στις μέρες μας, ο ρόλος σας είναι κρισιμότατος. Γιατί χωρίς την εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας, η βαθιά κοινωνική και οικονομική κρίση που μαστίζει τη Χώρα – και που δεν είναι μόνο μία κρίση για την Ελλάδα, αλλά είναι και γενικότερη – αυτή η κρίση, θα αντιμετωπίζει εκτός από τις κοινωνικές της και οικονομικές διαστάσεις και διαστάσεις, οι οποίες αφορούν την απονομή του δικαίου και το αίσθημα Δικαιοσύνης. Το ίδιο το κράτος δικαίου, η ίδια η έννοια της Δικαιοσύνης δεν μπορεί να δικαιολογήσει μία τέτοια επιδείνωση του κλίματος το οποίο ήδη βιώνουμε.

Για αυτό λοιπόν ο ρόλος σας είναι, όπως είπα, εξαιρετικά σημαντικός. Θα πρέπει να υπερβάλλετε εαυτούς κατά την άσκηση των καθηκόντων σας. Και σας εύχομαι ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά και ως Καθηγητής της Νομικής Σχολής που, χρόνια ολόκληρα, τις θέσεις αυτές τις οποίες εξέθεσα προηγουμένως, τις είχε υπηρετήσει και από άλλη θέση, να υπηρετήσετε την αποστολή σας έτσι όπως η κοινωνία περιμένει από εσάς, και όπως το Σύνταγμα επιβάλλει.

Καλή δύναμη, να είναι ο Θεός μαζί σας, και σας ευχαριστώ που είστε εδώ.-

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΕΣΙΔΗΣ