Κύριε Δήμαρχε,
Με εθνική συγκίνηση σας ευχαριστώ θερμώς για την μεγάλη τιμή την οποία μου περιποιείτε, υπό την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, απονέμοντάς μου τον τίτλο του Επίτιμου Δημότη Καλύμνου. Εφεξής ο τίτλος αυτός, με τα ιστορικά διδάγματα της Καλύμνου που συμπυκνώνει, θα αποτελεί για μένα σταθερή πυξίδα κατά την άσκηση των καθηκόντων μου. Επιτρέψατέ μου λοιπόν, ως ελάχιστον αντίδωρο, να σας εκθέσω επ’ ολίγον ορισμένα από τα διδάγματα αυτά:
I. Η απαστράπτουσα ιστορία της Καλύμνου χάνεται στα όρια του μύθου, ενώ τα άξια τέκνα της την κατέστησαν γνωστή και σημείο αναφοράς ανά τον κόσμο.
Α. Κατά την μυθολογία, η Κάλυμνος οφείλει το όνομά της στον γιό του Ουρανού Κάλυδνο, τον οποίο ο πατέρας του γκρέμισε με τους λοιπούς αδελφούς του στα Τάρταρα, επειδή φοβόταν την εκθρόνισή του από αυτούς. Ο Κάλυδνος έπεσε σε ένα κομμάτι γης που αναδύθηκε και σχημάτισε «την νήσο του Καλύδνου».
1. Εντυπωσιακό, πολιτικό και συνάμα πολιτισμικό, επίτευγμα είναι το γεγονός ότι στο τέλος της αρχαϊκής εποχής και στις αρχές των κλασσικών χρόνων η Κάλυμνος συνιστά μια αυτόνομη Πολιτεία. Το πολίτευμά της είναι δημοκρατικό, αφού οι αποφάσεις λαμβάνονται από την Εκκλησία του Λαού -που ονομάζεται «Δάμος»- και από την Βουλή. H αυτονομία της όμως δεν διαρκεί πολύ, γιατί το νησί καταλαμβάνεται από τους Πέρσες. Απελευθερώνεται το 477 π.Χ., γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας και πληρώνει φόρο στο ταμείο της Συμμαχίας που βρίσκεται στη Δήλο.
2. Το 357 π.Χ. η Κάλυμνος υποτάσσεται στην εξουσία του βασιλιά της Αλικαρνασσού Μαύσωλου. Μετά από δεκαπέντε χρόνια περίπου, η Κάλυμνος επαναστατεί, αποκτά την ελευθερία της και ξαναγίνεται σύμμαχος των Αθηναίων. Κατά την κλασσική εποχή παρουσίασε αξιόλογη πολιτιστική ακμή. Κατάλοιπο της εποχής εκείνης είναι τα σωζόμενα ως σήμερα ερείπια του ναού του Καλυδνέου Απόλλωνος.
3. Αργότερα την Κάλυμνο κατέλαβαν οι Ρωμαίοι. Κατά την διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων ήταν ένα ισχυρό νησί όπως και όλα τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα έως περίπου τον 7ο αιώνα, οπότε και άρχισαν να προσελκύουν διάφορους κατακτητές λόγω της στρατηγικής τους θέσης. Το 10ο αιώνα την κατέστρεψαν οι Τούρκοι και τον 14ο αιώνα την κατέλαβαν οι Ενετοί Ιππότες του Αγίου Ιωάννη. Το 1522 υποτάχθηκε στους Τούρκους και το 1912 βρέθηκε υπό ιταλική κατοχή.
4. Τον Μάιο του 1914, καθώς οι διωγμοί εναντίον του Ελληνικού πληθυσμού είχαν ενταθεί στα απέναντι μικρασιατικά παράλια, πολλοί Μικρασιάτες κατέφυγαν σε κοντινά ελληνικά νησιά, ανάμεσα στα οποία και η Κάλυμνος. Τους τελευταίους μήνες του 1918, μετά τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου για την Τουρκία, άρχισε η παλιννόστηση των προσφυγών στην Μικρά Ασία. Συγκεκριμένα, με την ανακωχή του Μούδρου (1918) και την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στην Σμύρνη (1919), αρκετοί πρόσφυγες που είχαν παραμείνει στα Δωδεκάνησα επέστρεψαν προσωρινά στην Μικρά Ασία. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και Γενοκτονία, πολλές οικογένειες Μικρασιατών εγκαταστάθηκαν πλέον οριστικά στην Κάλυμνο και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.
5. Η ιταλική κυριαρχία διήρκεσε ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όταν, στο τέλος του, οι Ιταλοί παραδόθηκαν, οι Άγγλοι πήραν τα ηνία ως το 1947, οπότε η Κάλυμνος οριστικά πια απελευθερώθηκε και ενσωματώθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος. Η επίσημη Ένωση με την Ελλάδα έγινε στις 7 Μαρτίου του 1948.
Β. Η ακριτική και συνάμα ειδυλλιακή Κάλυμνος, μέσα από την απαράμιλλη ενεργητικότητα και επιτυχία των κατοίκων στον οικονομικό –αλλά όχι μόνο φυσικά- τομέα είναι γνωστή ανά την Υφήλιο.
1. Μένω στους περιώνυμους «βουτηχτάδες» της Καλύμνου. Τους σφουγγαράδες, που από την αρχαιότητα αφιερώθηκαν στην αλιεία, την επεξεργασία και το εμπόριο των σφουγγαριών. Η Κάλυμνος και η Ελλάδα γενικότερα τους οφείλουν μια άλλη θαλασσινή «οδύσσεια». Η Κάλυμνος είναι η δική τους «Ιθάκη», αφού είτε γύρισαν οριστικά σ’ αυτήν είτε την κλείνουν μέσα στη ψυχή τους, ως ιερό κειμήλιο μνήμης, σ’ όποια γωνιά του κόσμου κι αν βρίσκονται.
2. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εμβληματικής Καλυμνιακής Διασποράς είναι η πόλη του Tarpon Springs, στην Φλώριδα των ΗΠΑ. Από τις αρχές του 20ου αιώνα οι Καλύμνιοι μετανάστευσαν εκεί, κυριάρχησαν στην οικονομική της ζωή μέσω της σπογγαλιείας και εξακολουθούν να αποτελούν τον πυρήνα της. Η εκλογή του Καλύμνιου την καταγωγή κ. Χρυσόστομου Αλαχούζου ως Δημάρχου του Tarpon Springs το επιβεβαιώνει πανηγυρικώς.
ΙΙ. Επανερχόμενος στην Επέτειο της Ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων στον Εθνικό μας Κορμό, την οποία σήμερα εορτάζουμε, ας μου επιτραπεί να συνοψίσω τα διδάγματα, τα οποία μας κληροδοτεί για το μέλλον.
Α. Πριν από όλα οφείλουμε να θυμόμαστε ότι η Ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στον Εθνικό μας Κορμό έχει ως θεσμικό θεμέλιο, από πλευράς διεθνούς δικαίου, την Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947. Από τις διατάξεις της Συνθήκης αυτής, όπως προσαρμόσθηκαν κατ’ ανάγκην στα μετέπειτα γεγονότα, προκύπτουν, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
1. Η κυριαρχία της Ελλάδας επί των Δωδεκανήσων είναι πλήρης, δίχως ουδεμία εξαίρεση, δοθέντος ότι, κατά τις ρητές διατάξεις της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων, παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα αλλά και οι παρακείμενες νησίδες, ανεξαρτήτως μεγέθους τους ή άλλου χαρακτηριστικού τους (π.χ. κατοικημένες ή μη). Άρα στα Δωδεκάνησα –όπως και σε όλο το Αιγαίο- κατά το διεθνές δίκαιο στο σύνολό του δεν υπάρχουν «γκρίζες ζώνες», όπως ορισμένοι επινοούν από άγνοια και, πολύ περισσότερο, από δόλο.
2. Επειδή το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των Δωδεκανήσων πρέπει να ερμηνεύεται και υπό το φως της εκ μέρους της Ελλάδας άσκησης του δικαιώματος προληπτικής άμυνας έναντι της Τουρκίας, η Ελλάδα, στο πλαίσιο της πλήρους κυριαρχίας της επί των Δωδεκανήσων, έχει –όταν και εφόσον το κρίνει σκόπιμο- πλήρη διακριτική ευχέρεια να καθορίσει τους όρους και τις προϋποθέσεις της αμυντικής θωράκισής τους. Η Τουρκία οφείλει να το γνωρίζει, πέραν του ότι, πάντα κατά το διεθνές δίκαιο και ιδίως κατά την Συνθήκη της Βιέννης για το Δίκαιο των Διεθνών Συνθηκών του 1969, δεν νομιμοποιείται να θίγει θέματα εφαρμογής της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων, δοθέντος ότι δεν υπήρξε, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, συμβαλλόμενο μέρος.
Β. Τιμώντας σήμερα εδώ, στην ακριτική Κάλυμνο, την ιστορική Επέτειο της Ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων στον Εθνικό μας Κορμό, στέλνουμε προς κάθε κατεύθυνση –ιδίως δε προς την γείτονα και φίλη Τουρκία- το εξής διπλό μήνυμα:
1. Η Ελλάδα επιδιώκει εμπράκτως –όπως το απέδειξε και προσφάτως με την στάση της υπέρ της νομίμως εκλεγμένης Τουρκικής Κυβέρνησης και εναντίον των αφρόνων πραξικοπηματιών- την ανάπτυξη στενών σχέσεων καλής γειτονίας και ειλικρινούς φιλίας με την Τουρκία και την ενεργό στήριξη της προσέγγισής της με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
2. Η Ελλάδα είναι αποφασισμένη, με βάση το διεθνές δίκαιο στο σύνολό του –κυρίως δε με βάση την Συνθήκη της Λωζάνης, της οποίας κάθε αμφισβήτηση είναι αδιανόητη- καθώς και με βάση το ευρωπαϊκό δίκαιο να υπερασπισθεί, και μάλιστα στο ακέραιο, τα σύνορά της, την εδαφική της ακεραιότητα και την κυριαρχία της, συνακόλουθα δε τα σύνορα, την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κύριε Δήμαρχε,
Φεύγοντας από την Ιστορική και Ακριτική Κάλυμνο, με τον άκρως τιμητικό τίτλο του Επίτιμου Δημότη της, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι όσα εξέθεσα θα αποτελέσουν καθοριστικής σημασίας δείκτη πορείας κατά την άσκηση των καθηκόντων μου. Αναφερόμενος δε στην ρήση του Θουκυδίδη, θα αποτελούν πλέον για μένα «κτήμα ες αεί μάλλον ή αγώνισμα ες το παραχρήμα ακούειν».’

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΔΑΜΙΑΝΙΔΗΣ