Κύριε Δήμαρχε,

Η τιμή που σήμερα περιποιείτε στο πρόσωπό μου, υπό την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, με την ανακήρυξή μου ως Επίτιμου Δημότη της Μήλου, είναι ξεχωριστή και ως εκ τούτου άκρως συγκινητική, καθώς προέρχεται από τον Δήμο ενός ιερού για την Χριστιανοσύνη νησιού, το οποίο, επιπροσθέτως, είναι δείγμα σπάνιας φυσικής ομορφιάς. Καθώς η Μήλος δημιουργήθηκε από ηφαιστειακή δραστηριότητα, η οποία ξεκίνησε πριν από 2-3 εκατομμύρια χρόνια και σταμάτησε πριν από 90.000 χρόνια, τα τοπία της έχουν μοναδική ιδιαιτερότητα, χάρη στα διαφορετικού είδους πετρώματά της, τα οποία αποτελούν αντικείμενο μελέτης επιστημόνων απ’ όλο τον κόσμο. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι στα αρχαία χρόνια η «μήλια γη», μια ουσία που αποτελείται κατά κύριο λόγο από καολίνη, χρησιμοποιήθηκε ως χρωστική από τους καλλιτέχνες για την παραγωγή του λευκού χρώματος. Χαρακτηριστικό είναι εν προκειμένω το παράδειγμα ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους της αρχαιότητας, του Απελλή, ο οποίος χρησιμοποιούσε την «μήλια γη» ως ένα από τα τέσσερα βασικά του χρώματα.

Ι. Επιτρέψατέ μου ν’ αναφερθώ, έστω και δι’ ολίγων, σε ορισμένες κρίσιμες περιόδους της λαμπρής Ιστορίας του Τόπου σας:
Α. Η ανθρώπινη παρουσία στην Μήλο χρονολογείται από την Μεσολιθική εποχή, την 8η χιλιετία π.Χ. Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν πιθανότατα Φοίνικες ή Κάρες. Κατά τη Νεολιθική εποχή υπήρχαν προσωρινές εγκαταστάσεις για την εξόρυξη και την επεξεργασία του οψιανού ή οψιδιανού, αφού ήδη από την 6η χιλιετία π.Χ. αυτό το πέτρωμα συναντάται από την Κνωσό της Κρήτης έως τη Νέα Νικομήδεια στη Μακεδονία. Επίσης, κατά την πρώιμη εποχή του Ορείχαλκου, εμφανίστηκαν στην Μήλο οργανωμένοι οικισμοί στη Φυλακωπή, στον Πηλό, στις Καλόγριες και τον Άγιο Παντελεήμονα, που έγιναν γνωστοί κυρίως από τα νεκροταφεία τους.
Β. Η Μήλος γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη Μυκηναϊκή εποχή, με κύριο οικισμό τη Φυλακωπή, που αποτέλεσε ένα τα σημαντικότερα κέντρα του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Η Φυλακωπή ιδρύθηκε γύρω στο 2300 π.Χ., στην βορειοανατολική ακτή της Μήλου, σε καίρια θέση για την επικοινωνία με την ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη. Και ο κύκλος της ζωής της έκλεισε μόλις το 1100 π.Χ., οπόταν καταστράφηκε από σεισμό, από επιδρομές ή και από τις δύο αιτίες.
Γ. Στην συνέχεια την Μήλο την κατοίκησαν Δωριείς, προερχόμενοι από την Σπάρτη, γι’ αυτό και οι Μήλιοι έτρεφαν ανέκαθεν φιλικά αισθήματα έναντι των Σπαρτιατών. Οι Μήλιοι έλαβαν μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. και συγκαταλέγονται στους λίγους νησιώτες που δεν έδωσαν “γην και ύδωρ” στους Πέρσες. Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, οι Αθηναίοι κατέκτησαν την Μήλο το 416 π.Χ. και κατέσφαξαν όλους τους άρρενες κατοίκους. Στο 5ο βιβλίο της Ιστορίας του Θουκυδίδη αναφέρεται ο περίφημος Διάλογος Αθηναίων-Μηλίων, στον οποίο περιγράφονται οι άγονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δυο πλευρών πριν από την κατάκτηση της Μήλου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο εν λόγω Διάλογος αποτελεί κλασσικό κείμενο, το οποίο απαντάται σε κάθε σύγχρονο εγχειρίδιο Διεθνών Σχέσεων -και όχι μόνον- στο κεφάλαιο όπου μελετάται η σχέση της Ισχύος, του Δικαίου της Ηθικής. Όποιος στηρίζεται στην Ισχύ χωρίς να υπολογίζει το Διεθνές Δίκαιο και την Ηθική του Διεθνούς Δικαίου έχει προδιαγράψει την μοίρα του. Η έννοια της ύβρεως είναι πάντα επίκαιρη όπως και η ανάγκη του Διεθνούς Δικαίου. Όποιος νομίζει ότι μέσω της Ισχύος θα επικρατήσει χωρίς να υπολογίζει το Διεθνές Δίκαιο και την Ηθική του, αργά ή γρήγορα θα συντριβεί.
Δ. Αργότερα, η Μήλος ακολούθησε την τύχη των άλλων Κυκλάδων που έζησαν υπό την κυριαρχία των Μακεδόνων, των Ρωμαίων και των Βυζαντινών. Στους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους, ο Χριστιανισμός διαδόθηκε στο νησί με ταχύ ρυθμό. Κατά τη Φραγκοκρατία, ο Μάρκος Σανούδος κατέλαβε τη Μήλο και το 1207 την ένωσε με το Δουκάτο της Νάξου. Το 1537, ο ονομαστός πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, επικεφαλής του τουρκικού στόλου, λεηλάτησε και κατέστρεψε τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, όμως η Μήλος γλίτωσε από την καταστροφική μανία του. Το 1566 το νησί πέρασε από την κυριαρχία των Ενετών σ’ αυτήν των Τούρκων. Καθ’ όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε ορμητήριο πειρατών. Από το 1830, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, η Μήλος, όπως και όλες οι Κυκλάδες, έγινε οργανικό μέλος του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους.
ΙΙ. Μοναδικά και αξεπέραστα δείγματα του διαχρονικού πολιτισμού που άκμασε στην Μήλο αποτελούν τα ακόλουθα δημιουργήματα:
Α.H Αφροδίτη της Μήλου, το περίφημο άγαλμα της Ελληνιστικής εποχής, το οποίο βρέθηκε στο νησί σας το 1820 και σήμερα κοσμεί το Μουσείο του Λούβρου, αποτελώντας ένα από τα αριστουργήματα της γλυπτικής τέχνης.
Β. Το αρχαίο θέατρο, το οποίο θεωρήθηκε αρχικά ρωμαϊκό κατασκεύασμα του 1ου αιώνα μ.Χ. Εντοπίσθηκε το 1735 από τον Ιησουίτη Nicolas Sarrabat, σε μίαν εντυπωσιακή θέση πάνω από τον παραθαλάσσιο οικισμό του Κλήματος. Αρχικά βρέθηκαν μόνο οι εννέα πρώτες σειρές εδωλίων. Σήμερα όμως έχει βρεθεί και το προγενέστερο ελληνιστικό τμήμα του (3οςπ.Χ. αιώνας). Ο γερμανός αρχαιολόγος και αρχιτέκτονας Carl Haller έφτασε στην Μήλο τον Αύγουστο του 1816, ύστερα από εντολή του διαδόχου του βαυαρικού θρόνου Λουδοβίκου Α΄, και διενήργησε δύο ανασκαφές, οι οποίες απέδωσαν σημαντικά ευρήματα. Ο χώρος του αρχαίου θεάτρου, ύστερα από διάφορα κρούσματα κλοπών και καταστροφών, αγοράσθηκε από τον Λουδοβίκο Α΄, ο οποίος, ως βασιλιάς της Βαυαρίας, επισκέφθηκε το νησί το 1836 μαζί με τον γιο του, Όθωνα. Σήμερα σώζονται τα θεμέλια της σκηνής, η ορχήστρα και 7 σειρές μαρμάρινων εδωλίων, που μπορούν να χωρέσουν περίπου 700 θεατές. Σίγουρα όμως η χωρητικότητα του θεάτρου ήταν πολύ μεγαλύτερη, μιας και τα εδώλια του κοίλου συνεχίζονταν αρκετά ψηλότερα.
Γ. Τα ιαματικά λουτρά του νησιού, τα οποία αναφέρονται από τον Ιπποκράτη στο Ε΄ βιβλίο του, Περί Επιδημιών, όπως και πολύ αργότερα, το 1717,από τον Γάλλο Καθηγητή της Βοτανικής,Pitton de Tournefort, στα περιηγητικά του κείμενα.
Δ. Τέλος, οι κατακόμβες, οι οποίες είναι σκαμμένες σε ηφαιστειακό έδαφος, και ήταν τόπος συγκέντρωσης των πρώτων Χριστιανών και το πρώτο κοινοτικό νεκροταφείο στα τέλη του 2ου μ.Χ. αιώνα. Δυστυχώς, ανακαλύφθηκαν από αρχαιοκάπηλους και έγιναν γνωστές μετά τη σύλησή τους, το 1840. Είναι τρεις και μαζί με πέντε διαδρόμους και το νεκρικό θάλαμο αποτελούν ένα εντυπωσιακό, δαιδαλώδες, σύστημα συνολικού σημερινού μήκους 185 μέτρων, δηλαδή είναι μοναδικές σε μέγεθος σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Είχαν εισόδους στο εξωτερικό περιβάλλον αλλά, ως γνωστόν, σήμερα λειτουργεί μόνο μία, αυτή της δεύτερης κατακόμβης ή των «Πρεσβυτέρων», απ’ όπου μπορεί να εισέλθει ο επισκέπτης.H δραστηριότητα των πρώτων χριστιανών στις κατακόμβες σταματά λίγο μετά τη θεσμοθέτηση της ανεξιθρησκίας (Διάταγμα των Μεδιολάνων), το 313 μ.Χ., ή το αργότερο, ώσπου να καταστραφεί και να εγκαταλειφθεί η αρχαία πόλη του Κλήματος από σεισμούς τον 5ο ή 6ομ.X αιώνα. Το 2009, με τις διατάξεις του άρθρου 3ο παρ. 2 και 3 του ν. 3801/2009, η Μήλος ανακηρύχθηκε Ιερό Νησί, μιας και οι Κατακόμβες αποτελούν το αρχαιότερο μνημείο της Χριστιανοσύνης στην πατρίδα μας και ένα από τα πιο γνωστά και αξιόλογα Χριστιανικά μνημεία παγκοσμίως, μαζί με τις κατακόμβες της Ρώμης και των Αγίων Τόπων.
Kύριε Δήμαρχε,
Η Ιστορία της Μήλου τεκμηριώνει, με ακαταμάχητο τρόπο, το προ πολλών αιώνων συναπάντημα του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού με τον Χριστιανισμό στην Χώρα μας, συνιστώντας περίτρανη απόδειξη της αναντίρρητης ευρωπαϊκότητας της Ελλάδας. Και τούτο διότι το αέτωμα του, υπό την ευρεία του όρου έννοια, Ευρωπαϊκού Πολιτισμού –και, κατά λογική και ιστορική ακολουθία, το αέτωμα αυτού τούτου του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος, αφού όχημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι κατ’ εξοχήν ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός- στηρίζεται, κατά γενική πλέον ομολογία, σε τρεις κορυφαίους πυλώνες: Ο πρώτος είναι ο πυλώνας του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος. Ο δεύτερος είναι ο πυλώνας της θεσμικής κληρονομιάς της Αρχαίας Ρώμης. Και ο τρίτος είναι ο πυλώνας της Χριστιανικής Διδασκαλίας. Οι ρίζες των τριών πυλώνων συνδέονται αρρήκτως μεταξύ τους. Στην Ιστορία, λοιπόν, της Μήλου συναντάμε, ήδη από πολύ νωρίς, τους δύο από τους τρεις πυλώνες του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, ήτοι το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα και την Χριστιανοσύνη. Είναι ως εκ τούτου προφανές -και θα το επαναλάβω για πολλοστή φορά- ότι όπως η Ελλάδα δεν μπορεί να διανοηθεί το μέλλον της εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας οριστικά και αμετάκλητα αποφασίσει την πορεία της μόνον εντός αυτής και εντός του σκληρού πυρήνα της, της Ευρωζώνης, έτσι και η Οικογένεια των Ευρωπαϊκών Λαών δεν μπορεί να είναι ποτέ πλήρης και αντάξια του ονόματός της και της πολιτισμικής της κληρονομιάς χωρίς την Ελλάδα, ως διαρκές και αναπόσπαστο μέλος της.
Σας ευχαριστώ πολύ!