Κύριε Δήμαρχε,
Σας ευχαριστώ θερμώς για την μεγάλη τιμή την οποία σήμερα μου περιποιείτε, υπό την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, απονέμοντάς μου τον τίτλο του Επίτιμου Δημότη Σπετσών. Ενός πανέμορφου νησιού, που έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να υπερηφανεύεται για την μακρόχρονη και λαμπρή ιστορία του, η οποία οφείλεται τόσο στο, διαχρονικώς άκαμπτο, πατριωτικό φρόνημα των κατοίκων του, όσο και στην μοναδική εργατικότητά τους και στο φιλοπρόοδο πνεύμα τους. Άλλωστε, η καλαισθησία των κατοίκων του και ως εκ τούτου η αρχοντιά του Τόπου σας αποδεικνύεται από την συνύπαρξη στο Νησί σας καλοδιατηρημένων παλαιών αρχοντικών και δημιουργημάτων της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Ενώ δηλωτική της έμφασης που ανέκαθεν αποδίδετε εσείς, οι Σπετσιώτες, στην καλλιέργεια των γραμμάτων υπήρξε η λειτουργία στο Νησί σας της περίφημης «Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής», η οποία ιδρύθηκε από τούς Εθνικούς Ευεργέτες και δωρητές, Σωτήριο Ανάργυρο και Μαρίνο Κοργιαλένη, και εγκαινιάστηκε την 1η Οκτωβρίου 1927 από τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ελευθέριο Βενιζέλο.
Ι. Επί τη ευκαιρία, επιτρέψατέ μου, ακολούθως, ν’ αναφερθώ, έστω και δι’ ολίγων, στην σπουδαία Ιστορία των Σπετσών, τα διδάγματα της οποίας συνιστούν για όλους εμάς, τους Έλληνες, πραγματικές εθνικές παρακαταθήκες:
Α. Στην αρχαιότητα το νησί σας ονομαζόταν “Πιτυόνησος”, αλλά και “Πιτυούσα”. Αργότερα οι Φράγκοι το αποκαλούσαν “Ιζόλα ντι Σπέσια”, που σημαίνει «αρωματοφόρος νήσος». Οι Σπέτσες γνώρισαν, άλλωστε, περίοδο Φραγκοκρατίας (1220-1460), προτού περιέλθουν υπό τον τουρκικό ζυγό.
Β. Οι πρόγονοί σας, ψυχές ανυπότακτες που τις «έφλεγε» ο πατριωτισμός, έλαβαν μέρος στα Ορλωφικά, την αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων κατά των Οθωμανών (1770), ύστερα από σχετική παρότρυνση των Ρώσων στην διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1768-1774). Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, οι Τούρκοι εκδικήθηκαν τις Σπέτσες, καταστρέφοντάς τες σχεδόν πλήρως. Κατά την περίοδο 1774-1775, οι Τούρκοι αμνήστευσαν τις Σπέτσες, οπότε οι τότε κάτοικοί της κατέβηκαν στην παραλία και έκτισαν την σημερινή πόλη. Την φιλοπατρία τους, όμως, οι Σπετσιώτες την ανέδειξαν και το 1790, όταν έσπευσαν, στην διάρκεια του επόμενου Ρωσοτουρκικού Πολέμου (1787-1792), να βοηθήσουν τον Λάμπρο Κατσώνη, ο οποίος συγκρούστηκε για μιαν ακόμη φορά με τον Τουρκικό στόλο, στη Ναυμαχία της Άνδρου. Για να τιμωρήσουν και πάλι τους κατοίκους της, οι Τούρκοι κατέστρεψαν εκ νέου τις Σπέτσες.
Γ. Κατά την διάρκεια της Εθνεγερσίας, στην περίοδο 1821-1832, οι Σπέτσες διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία και ανεξαρτησία. Οι Σπετσιώτες πρώτοι ύψωσαν την σημαία της Επανάστασης στις 2 και 3 (Κυριακή του Λαζάρου) Απριλίου του 1821. Σύμφωνα, μάλιστα, με μιαν άλλη εκδοχή, που προέρχεται από τον σύγχρονο της Επανάστασης, Ομηρίδη Σκυλίτση, τα παραπάνω γεγονότα έλαβαν χώρα στις 26 Μαρτίου. Η συνεισφορά των Σπετσών στον υπέρ πάντων Αγώνα των Ελλήνων έγκειται ιδίως στο ότι ο στόλος τους, αποτελούμενος από εμπορικά πλοία, έλαβε μέρος σε μεγάλο αριθμό ναυμαχιών, όπως της Αρμάτας, καθώς και σε αποκλεισμούς οχυρών, όπως του Ναυπλίου και της Μονεμβασιάς.
Δ. Συγκεκριμένα, το 1822 ο Τουρκικός στόλος κατευθύνεται προς τον Αργολικό Κόλπο, με τελικό προορισμό το Ναύπλιο, σε μιαν ύστατη προσπάθεια ανεφοδιασμού του οχυρού του. Στις 8 Σεπτεμβρίου, ο Τουρκικός στόλος εμφανίζεται ανατολικά των Σπετσών, μεταξύ Σπετσοπούλας και Τρικερίου, οπότε ο τρινήσιος στόλος των Σπετσών, της Ύδρας και των Ψαρών, υπό τον ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, κινείται προς αντιμετώπιση των Τούρκων. Σύμφωνα με τον ιστορικό Χατζηανάργυρο, στη Ναυμαχία που ακολούθησε μεταξύ των δύο στόλων, έλαβαν μέρος 140 και πλέον πλοία. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, εμφανίζεται ο Σπετσιώτης πυρπολητής Κοσμάς Μπαρμπάτσης, ο οποίος καταφέρνει να εισέλθει στο κέντρο του τουρκικού σχηματισμού και να πυρπολήσει την τουρκική ναυαρχίδα. Η ηρωική αυτή πράξη του Σπετσιώτη ναυτικού είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρηση του τουρκικού στόλου και, τελικώς, την αποχώρησή του από τον Αργολικό κόλπο. Σε ανάμνηση του λαμπρού αυτού ιστορικού γεγονότος, οι πρόγονοί σας έκτισαν την εκκλησία της Παναγίας της Αρμάτας στην περιοχή στην περιοχή του Φάρου των Σπετσών. Σήμερα, όπως και όλο αυτό το τριήμερο, εορτάζουμε, με την δέουσα λαμπρότητα, την 195η επέτειο της Ναυμαχίας των Σπετσών, κλίνοντας ευλαβικά το γόνυ στην ιερή μνήμη των ηρωϊκών προγόνων σας.
ΙΙ. Μια προσεκτική ανάγνωση της διαχρονικής συνεισφοράς των Σπετσών στους μεγάλους Αγώνες του Έθνους μας, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι εμείς, οι Έλληνες, όταν αυτό το απαιτούν οι περιστάσεις, αναδεικνυόμαστε σε αποφασισμένους και ανυποχώρητους υπερασπιστές της Ιστορίας και του ανάλογου μέλλοντος του Λαού και του Έθνους μας. Αυτό είναι ένα μήνυμα που απευθύνουμε προς κάθε κατεύθυνση, με σκοπό την περαιτέρω διασφάλιση και εδραίωση της Ειρήνης στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Σήμερα, άλλωστε, έχουμε βάσιμους λόγους για να αισθανόμαστε πολύ πιο αισιόδοξοι, σε σχέση με το παρελθόν, ότι μπορούμε να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας, κυρίως για τις νεότερες γενιές, καθώς η Ελλάδα, με την καθοριστική συμβολή όλων των Δημοκρατικών Πολιτικών Δυνάμεων, ανήκει, οριστικά και αμετάκλητα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μάλιστα στον σκληρό πυρήνα της, την Ευρωζώνη. Η Ελλάδα συμπεριφέρεται στην διεθνή πολιτική ζωή με απόλυτο σεβασμό στο Ευρωπαϊκό και το Διεθνές Δίκαιο, στο σύνολό τους. Είναι δύναμη που εργάζεται για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη τόσο στην εγγύς περιοχή των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όσο και στο ευρύτερο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πλην, όμως, εάν χρειασθεί, εμείς, οι Έλληνες, είμαστε έτοιμοι να υπερασπισθούμε αποτελεσματικά τα σύνορα, το έδαφος και την κυριαρχία της Πατρίδας μας, που αποτελούν και σύνορα, έδαφος και κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΙΙΙ. Στο πλαίσιο δε αυτό διευκρινίζουμε, για πολλοστή φορά, τα εξής, ειδικώς προς την φίλη και γείτονα Τουρκία: Στηρίζουμε σταθερά την Ευρωπαϊκή της προοπτική. Και την σημασία αυτής της ανυπόκριτης στήριξης πρέπει η Τουρκία να εκτιμά δεόντως. Όμως ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της έχει μιαν αυτονόητη, θεσμική και πολιτική, προϋπόθεση: Ήτοι τον πλήρη σεβασμό του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου και του Διεθνούς Δικαίου στο σύνολό τους. Επομένως, και τον πλήρη σεβασμό της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και της Συνθήκης των Παρισίων του 1947. Από τις οποίες προκύπτει, δίχως κανένα περιθώριο αμφισβήτησης, ότι δεν υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο. Κατά συνέπεια, τα κάθε είδους σύνορα της Ελλάδας – που είναι και σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης- με τις επακόλουθες συνέπειες μεταξύ άλλων και για την υφαλοκρηπίδα, την αιγιαλίτιδα ζώνη και την ΑΟΖ, είναι επακριβώς καθορισμένα. Συνακόλουθα, κάθε είδους συμπεριφορές ή δηλώσεις από την πλευρά της Τουρκίας που αμφισβητούν κάθε πτυχή του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου και του Διεθνούς Δικαίου, υπονομεύουν το κύρος της στο πλαίσιο της Διεθνούς Κοινότητας και θέτουν φραγμούς στην Ευρωπαϊκή της προοπτική.
Κύριε Δήμαρχε,
Αναχωρώντας από τις πανέμορφες Σπέτσες, με τον άκρως τιμητικό τίτλο του Επίτιμου Δημότη της Πόλης σας, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι όσα εξέθεσα θα αποτελέσουν καθοριστικής σημασίας δείκτη πορείας κατά την άσκηση των καθηκόντων μου. Επιπλέον, πάντοτε θα με συνοδεύουν οι καλύτερες αναμνήσεις της έξοχης φιλοξενίας που μου επιφυλάξατε, για την οποία και πάλι βαθύτατα σας ευχαριστώ.
Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΒΛΑΧΟΣ
