ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Kύριε Πρόεδρε, με ιδιαίτερη χαρά σας υποδέχομαι στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Και θέλω να συγχαρώ τον Δήμαρχο Αθηναίων, κ.Καμίνη, για την απονομή του «Βραβείου Δημοκρατίας της Πόλης των Αθηνών» σε σας. Είναι από τις περιπτώσεις εκείνες που το βραβείο απονέμεται στον άνθρωπο που αξίζει πραγματικά αυτό το βραβείο. Όλη σας η ζωή, είτε με την ιδιότητα του Πρωθυπουργού, εν γένει όμως του πολιτικού, ήταν και είναι ένας διαρκής αγώνας για την Δημοκρατία και την Ευρώπη. Είσθε από εκείνους που σε κρίσιμους καιρούς αγωνίσθηκαν και αγωνίζονται για την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση. Μια Ενοποίηση που σημαίνει Ομοσπονδιακή Ευρώπη, στηριγμένη στην Δημοκρατική Αρχή, στην Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία και στο Κοινωνικό Κράτος. Αυτό το θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι μόνο από θεσμική άποψη αλλά και από πλευράς Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
Συμπίπτει η σημερινή μας συνάντηση με αυτό που συνέβη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την ομιλία του Jean-Claude Juncker για το ‘Ευρωπαϊκό Όραμα του 2025’. Χαίρομαι γιατί ο κ.Juncker τόνισε το αυτονόητο: Ότι το μέλλον της Ευρώπης είναι η Δημοκρατική και πιο Ενωμένη Ευρώπη. Δηλαδή, η Ευρώπη της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, η Ευρώπη της Δημοκρατίας, η Ευρώπη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Ο αγώνας γι’αυτήν την Ευρώπη είναι διαρκής. Και είναι τόσο περισσότερο κρίσιμος, όσο σήμερα η Ευρώπη έχει ν’αντιμετωπίσει μορφώματα λαϊκισμού, που φθάνουν μέχρι τα όρια του φασισμού και του ναζισμού, τα οποία επιβουλεύονται το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα. Οι Λαοί της Ευρώπης έδωσαν το 2017 την απάντησή τους σ’όλες τις εκλογές. Αλλά και η Ευρώπη πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να καταπολεμήσει όλες εκείνες τις αιτίες, οι οποίες οδηγούν στο να εμφανίζονται τέτοια μορφώματα. Πρέπει να καταπολεμήσουμε τις κοινωνικές ανισότητες, να στηρίξουμε το Κοινωνικό Κράτος και, το κυριότερο, να υπερασπισθούμε τον Άνθρωπο και τα Θεμελιώδη Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Θέλω, καταλήγοντας, να σας διαβεβαιώσω ότι η Ελλάδα, οι Δημοκρατικές Πολιτικές της Δυνάμεις και εγώ προσωπικά θα είμαστε παρόντες σ’αυτόν τον αγώνα για την Ευρώπη. Τούτος ο Λαός, με πολλές θυσίες, επέλεξε όχι απλώς να παραμείνει στην Ευρώπη, αλλά να πρωταγωνιστήσει, στο μέτρο που του αναλογεί, για το Ευρωπαϊκό Όραμα. Το Ευρωπαϊκό Όραμα είναι μια συλλογική προσπάθεια. Αυτή η προσπάθεια έχει ανάγκη από ανθρώπους που συμβολίζουν πολλά. Και εσείς είσθε ένα πρόσωπο που, ανεξάρτητα από το πόσο συμμετέχετε ενεργά στην πολιτική, εκπέμπετε αυτά τα μηνύματα και τους συμβολισμούς που η Ευρώπη έχει σήμερα ανάγκη. Γι’αυτό σας είπα: Χαίρομαι που είσθε εδώ, χαίρομαι για την πρωτοβουλία του Δημάρχου Αθηναίων και συνεχίστε αυτή την μεγάλη προσπάθεια που υπερβαίνει την Ισπανία, υπερβαίνει τον Ισπανικό Λαό και αφορά την Ευρώπη και τους Λαούς της. Και πάλι καλωσορίσατε.
F. GONZÀLEZ MÁRQUEZ (από ανεπίσημη μετάφραση): Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την υποδοχή σας, κύριε Πρόεδρε, και να σας πω ότι είναι μεγάλη τιμή για μένα το ότι με ενθυμήθηκε ο κύριος Δήμαρχος για να με βραβεύσει. Διότι βρίσκομαι στην πνευματική καρδιά της Δημοκρατίας. Και για αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω όχι μόνο τον Δήμαρχο αλλά και όλη την Ελλάδα, όλους εσάς γι’αυτή την τιμή που μου γίνεται. Θα ήθελα επίσης να σας πω ότι τώρα βρίσκομαι στο τέλος της πορείας μου, ας πούμε, πολιτικά και για μένα είναι ακόμα πιο σημαντικό να προασπίζομαι την Δημοκρατία. Την Δημοκρατία όχι ως ιδεολογία μόνο αλλά ως οργάνωση για να μπορέσουμε να συνυπάρξουμε σε ένα κόσμο δημοκρατικό και με πλουραλισμό, ως τρόπο διακυβέρνησης. Διότι γνωρίζουμε τι είναι πολύ πιο σημαντικό σήμερα. Δεδομένου ότι έχουμε κρίση διακυβέρνησης και κρίση στις χώρες μας εξαιτίας αυτού του γεγονότος η δημοκρατική εκπροσώπηση όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και παντού στον κόσμο να είναι κάτι το οποίο να μας είναι ιδιαίτερα προσφιλές. Και θα μπορέσουμε κάνοντας τις προσπάθειές μας να την ενισχύσουμε παντού ακόμη περισσότερο για το καλό όλων των λαών μας.
Θα ήθελα να σας πω ότι τον τελευταίο χρόνο με κάλεσαν στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο στη Βραζιλία, που είναι ένα από τα πολύ σημαντικά Πανεπιστήμια της Βραζιλίας, φέτος που είναι μία πάρα πολύ δύσκολη χρονιά για τη δημοκρατική διακυβέρνηση της χώρας της Βραζιλίας. Το Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο είναι ένα από το πολύ σημαντικά και ζωντανά Πανεπιστήμια στα οποία υπάρχουν και προβλήματα, όπως καταλαβαίνετε, για να δώσω μία ομιλία, της οποίας ο τίτλος ήταν «Η κρίση της διακυβέρνησης στην Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία». Καταλαβαίνετε πόσο δύσκολη ήταν αυτή η χρονιά για την Βραζιλία. Υπήρξε η αποπομπή της Ντίλμα Ρουσέφ καταρχάς, τα διάφορα προβλήματα τα οποία αντιμετώπισε η χώρα εκ των υστέρων, κρίσεις, προβλήματα λαϊκισμού τα οποία χρειάστηκε να αντιμετωπίσει. Καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο σημαντικό ήταν αυτό για μένα φέτος.
Είμαι πεπεισμένος ότι πριν αρχίσουμε να κάνουμε κριτικές για αυτά που συμβαίνουν θα πρέπει και εμείς να αναρωτηθούμε, πως συμβαίνουν όλα αυτά τα πράγματα, αυτά τα φαινόμενα μεταξύ άλλων των απειλών, του λαϊκισμού. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε εμείς, οι οποίες ως πολιτικές δυνάμεις είχαμε ευθύνη τα τελευταία χρόνια στις χώρες μας, πώς μπορέσαμε και δώσαμε τόσο μεγάλο περιθώριο ελιγμών σε όλες αυτές τις δυνάμεις των λαϊκιστών και όλων αυτών των άλλων που βρίσκονταν στο περιθώριο. Πώς τους επιτρέψαμε να έχουν αυτές τις θέσεις στις κοινωνίες μας. Δεν αναφέρομαι μόνο στην Ευρώπη, αναφέρομαι μεταξύ άλλων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτά τα οποία συνέβησαν στις εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες, πώς δημιουργήθηκε σε διεθνές επίπεδο και στη διεθνή τάξη αυτή η αβεβαιότητα στη Χώρα αυτή που είναι η μεγαλύτερη δύναμη στον κόσμο.
Στην Ευρώπη και στο κόσμο θα πρέπει να καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες ώστε να μπορέσουμε να έχουμε μια πάρα πολύ ισχυρή αρχιτεκτονική από θεσμικής πλευράς και να δούμε πώς θα μπορέσουμε και να εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο την δημοκρατική εκπροσώπηση και να είμαστε ενωμένοι στην Ευρώπη. Θα πρέπει να είμαστε πιο κοντά στους πολίτες, πιο κοντά σε όλους, στον κόσμο. Να νοιαζόμαστε περισσότερο, διότι όλο και περισσότερο βλέπουμε να απομακρύνονται, να υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ πολιτών και της ιδέας της Ευρώπης. Θα πρέπει λοιπόν κάτι να κάνουμε γι’αυτό.
Πρέπει να σας πω ότι εγώ εγκατέλειψα την ενεργό πολιτική εδώ και 21 χρόνια, είμαι εκτός κυβέρνησης δηλαδή. Και από τότε κάποιοι σκέφτηκαν ότι ίσως δεν θα ασχολούμουν πλέον με την πολιτική. Τότε ήμουν πραγματικά 54 ετών, σήμερα είμαι 75 και πρέπει να σας πω ότι ασχολούμαι ακόμη με θέματα πολιτικής, χωρίς να έχω πολιτική επίσημη ιδιότητα. Δεν ασχολούμαι από τη πλευρά του θεσμικά υπεύθυνου. Παρ’όλα αυτά ασχολήθηκα πολύ με την προετοιμασία της ειδικής Έκθεσης για το μέλλον της Ευρώπης στα πλαίσια της ‘Επιτροπής Σοφών’, όπως ονομάστηκε και παρουσίασα στο Συμβούλιο Κορυφής της άνοιξης του 2010 το θέμα με το οποίο ασχολήθηκα. Στο ίδιο αυτό Συμβούλιο Κορυφής ο κύριος Παπανδρέου εξέθεσε την θέση και τα προβλήματα της Ελλάδας. Πώς δημιουργήθηκε η κρίση στην Ελλάδα, η οποία ήταν και πραγματικά είναι μια κρίση των περιφερειακών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της περιφέρειας της Ευρώπης.
Εκεί, σ’ εκείνο το Συμβούλιο Κορυφής εγώ είχα ήδη πει ότι πραγματικά θα έπρεπε η Ευρώπη να είχε κάνει κάτι για να μπορέσει ν’ αντιμετωπίσει αυτή την κρίση. Την δημοσιονομική καταρχάς κρίση, η οποία όμως ήταν γιγαντιαίων διαστάσεων και η οποία – σε διαφορετικό βεβαίως βαθμό – έπληξε όλες τις χώρες της ΕΕ. Και βεβαίως, όπως γνωρίζουμε, υπήρχαν από τότε διαρθρωτικά προβλήματα, τα οποία συνεχίζουν να μην έχουν βρει λύση και σήμερα. Ξέρουμε ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει Νομισματική Ένωση χωρίς να υπάρχει οικονομική και φορολογική Ένωση, αν θέλετε, και αυτό δεν είναι θέμα θεωρητικό.
Το είδαμε και στις ΗΠΑ, οι οποίες έζησαν αυτή την κατάσταση, αλλά κατέληξαν να έχουν μια ενιαία φορολογική πολιτική. Εκτός αυτών, πρέπει να σας πω ότι εμείς ακολουθήσαμε μια εντελώς διαφορετική πολιτική από αυτή των ΗΠΑ. Αντί να αντιμετωπίσουμε την κρίση αυτή με αντικυκλικές πολιτικές, κάναμε εμείς προκυκλικές πολιτικές, κατά κάποιον τρόπο. Αυστηρότατες πολιτικές λιτότητας, οι οποίες ήταν πολιτικές αυτοκτονίας σε ορισμένες περιπτώσεις. Έτσι επιδεινώθηκε πάρα πολύ η κατάσταση στην Ευρώπη. Χάσαμε από την Ευρώπη την υποστήριξη κυρίως των Ευρωπαίων πολιτών ακολουθώντας αυτή την πολιτική. Και βεβαίως πρέπει να σας πω ότι, αντίθετα με τις ΗΠΑ, ακολουθούμε αυτή την διαδικασία από το 2007, όταν παρουσιάστηκε το πρόβλημα με τις υποθήκες-σκουπίδια – αν μου επιτρέπετε να χρησιμοποιήσω την έκφραση αυτή – στις ΗΠΑ. Αυτό το γεγονός το αντιμετωπίσαμε όμως με νομισματικές πολιτικές και όχι με τις κατάλληλες πολιτικές, τις αντικυκλικές, για τις οποίες σας μίλησα προηγουμένως.
Βεβαίως κάναμε λάθος. Ξέρουμε ότι θα εξέλθουμε από την κρίση, αλλά με δυσκολία, με κόστος. Ο δρόμος θα είναι πάρα πολύ δύσκολος. Αυτό είναι κάτι το οποίο το είπα εγώ στο Συμβούλιο Κορυφής, στην Έκθεσή μου, το 2010 και το επαναλαμβάνω από τότε πολλές φορές.
Και σήμερα βεβαίως εξακολουθούμε να έχουμε τα ίδια διαρθρωτικά προβλήματα. Κύριε Πρόεδρε, χρειαζόμαστε διακυβέρνηση από την ΕΕ. Διακυβέρνηση δημοκρατική και όχι μόνο νομισματική, οικονομική, φορολογική και όχι τεχνοκρατική πλέον.
Πρέπει να σας πω ότι συμφωνώ με αυτά τα οποία είπε και ο Πρόεδρος της Γαλλίας, κ.Μακρόν, όταν σας επισκέφθηκε στην Αθήνα. Και αυτό που με απασχολεί εμένα και με απασχολούσε πάντα είναι ότι θέλουμε να έχουμε μια καλύτερη Ευρώπη. Θέλουμε περισσότερη Ευρώπη, λιγότερη Ευρώπη; Αυτό τελικά είναι κάτι το οποίο έχει γίνει κοινότυπο. Ευρώπη διαφορετικών ταχυτήτων; Ίσως το είχαμε και στο παρελθόν. Πάντα μας απασχολούσε το θέμα αυτό. Ούτε πάντα είμαστε στην Ευρώπη σε ομόκεντρους κύκλους. Ήδη το ζούσαμε παλιά το πρόβλημα και συνεχίζει να υπάρχει. Το θέμα μας όμως είναι να μπορέσουμε να έχουμε μια διαφορετική Ευρώπη και ίσως όχι μια Ευρώπη με υπερβολικούς κανόνες και κανονισμούς. Μία Ευρώπη που θα κυβερνάται καλύτερα και θα έχει και μια διακυβέρνηση στον τομέα της νομισματικής ένωσης.
Επίσης, πρέπει να σας πω ότι από γεωπολιτικής πλευράς όλοι συνειδητοποιούμε ότι είμαστε μια μικρή γωνίτσα. Είμαστε σε μια νότια μικρή γωνίτσα της Ευρώπης, Ευρω-Ασία, αν μου επιτρέπετε να το πω έτσι, τι είμαστε μόνο; Το 7% του πληθυσμού που ζει σ’ αυτή την περιοχή. Όλοι μαζί εμείς; Χωριστά; Μαζί; Μέσα στην Ευρώπη; Τελικά είμαστε ένα «τίποτα» ίσως. Επίσης, θα πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι είμαστε, παρά τις θυσίες των λαών μας και τα προβλήματα, η περιοχή στην οποία απολαμβάνουμε τις καλύτερες – σχετικά- συνθήκες διαβίωσης στον πλανήτη. Μαζί ή χώρια από την Ευρώπη. Αυτοί είμαστε, μικροί είμαστε.
Επίσης, θα πρέπει να προσθέσω κάτι άλλο. Δεν αντιμετωπίσαμε σωστά κάποια προβλήματα. Η Ελλάδα χρειάστηκε ν’ αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και χρειάστηκε ν’ αντιμετωπίσει και την κρίση των προσφύγων. Η Ευρώπη δεν αντιμετώπισε σωστά αυτό το πρόβλημα. Όχι η Ελλάδα, η Ευρώπη. Δεν μπόρεσε ν’ αντιμετωπίσει μόνη της και δεν μπορεί ν’ αντιμετωπίζει μόνη της η Ελλάδα την κρίση. Χρειάζεται την υποστήριξη της Ευρώπης. Είναι τρέλα αυτό που ζητήθηκε στην Ευρώπη από την Ελλάδα, ν’ αντιμετωπίσει το προσφυγικό με τον τρόπο που το αντιμετωπίζει.
Επίσης, δεν έχουμε κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας και άμυνας. Αυτό είναι κάτι το οποίο χρειαζόμαστε. Η τρίτη κρίση την οποία πρέπει να αντιμετωπίσουμε στα πλαίσια αυτής της δεκαετίας στην Ευρώπη είναι το θέμα του Brexit. Είναι η τρίτη κρίση που αντιμετωπίζουμε. Είναι σοβαρό το θέμα και θα πρέπει να δούμε πως θα το αντιμετωπίσουμε. Και κάτι άλλο που πρέπει να λάβουμε υπόψη: Τις σχέσεις μας με τον Τραμπ. Και, για ν’ αστειευτώ κάπως, τις σχέσεις μας με τον Τραμπ-Πούτιν. Δηλαδή πως θα μπορέσουμε ν’ αντιμετωπίσουμε σε διεθνές επίπεδο αυτή την κατάσταση. Αυτό ήταν το μήνυμά μου προς την Ελλάδα, κύριε Πρόεδρε.-
Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΠΕΛΤΕΣ
