Με ιδιαίτερη χαρά παρευρίσκομαι, και φέτος, στο Φεστιβάλ Βιβλίου.  Πολλώ μάλλον όταν αυτό το 47^ο Φεστιβάλ Βιβλίου εντάσσεται στις λοιπές εκδηλώσεις του έτους «Αθήνα-Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου 2018».  Και τούτο διότι το τελευταίο, υπό την αιγίδα της UNESCO, συνιστά ένα σπουδαίο πολιτισμικό δρώμενο για τον Τόπο μας, το οποίο παρέχει την ευκαιρία στην Ελλάδα και στην Αθήνα, κοιτίδα και λίκνο του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος και της αντίστοιχης συμβολής του στον σύγχρονο Ευρωπαϊκό και εν γένει Δυτικό Πολιτισμό, ν’ αναδείξουν την δική τους συμβολή αναφορικά με την συνειδητοποίηση της διαχρονικής και σταθερής αξίας του βιβλίου, ιδίως στην έντυπη μορφή του.

1. Ως προς την κατά τ’ ανωτέρω αξία του βιβλίου, αρκούμαι να υπενθυμίσω αυτά, τα οποία είχα επισημάνει στο πλαίσιο του περσινού χαιρετισμού μου, κατά την έναρξη του 46^ου Φεστιβάλ Βιβλίου: Η ως αν συνειδητοποίηση δεν σημαίνει, κατ’ ουδένα τρόπο, άρνηση ή έστω και αμφισβήτηση της σημασίας της εξέλιξης της ηλεκτρονικής τεχνολογίας στο πεδίο της οικοδόμησης της πληροφόρησης και της γνώσης. Απλώς έχει ως στόχο ν’ αναδείξει γιατί και πώς το βιβλίο, στην έντυπη μορφή του, έχει και θα έχει πάντα την θέση του -θέση περίοπτη μάλιστα ως προς ορισμένες πτυχές της- στην διαμόρφωση της Παιδείας του Ανθρώπου.  Βεβαίως υπό την έννοια της Παιδείας που υπερβαίνει την πληροφόρηση και οδηγεί, μέσω της Γνώσης, στην ουσιαστική μόρφωση, δηλαδή στην δημιουργία Πνεύματος.
2. Στην συνέχεια, ας μου επιτραπεί να μείνω στην εξής ιδιαιτερότητα του φετινού Φεστιβάλ Βιβλίου: Θέλω να συγχαρώ τους διοργανωτές του, διότι τις κύριες εκδηλώσεις διανθίζουν, εμβληματικώς, παράλληλες εκδηλώσεις με κεντρικό θέμα την «Μελοποιημένη Ποίηση».

Α. Περιορίζομαι εδώ να τονίσω ότι η «ξυνωρίς» Ποίησης και Μουσικής -φυσικά μιλάμε για την πραγματική Ποίηση και την πραγματική Μουσική- δηλαδή, κατ’ ουσίαν, η «ξυνωρίς» Λόγου και Τέχνης, αφενός είναι, όπως θα εξηγήσω στην συνέχεια, οιονεί φυσική.  Και, αφετέρου, δεν έχει σύνορα, ούτε ως προς τον χρόνο ούτε ως προς τον τόπο.  Δεν μπορεί όμως να μην αναδείξει κανείς -δίχως ίχνος εθνικής αλαζονείας- την ιδιαιτερότητα της σύζευξης Ποίησης και Μουσικής στην Ελλάδα, η οποία οφείλεται, τουλάχιστον κατά κύριο λόγο, στο αείχρονο μεγαλείο της Ελληνικής Γλώσσας και των αντίστοιχων απαράμιλλων εκφραστικών της δυνατοτήτων.

Β. Έκανα προηγουμένως λόγο για οιονεί φυσική «ξυνωρίδα» Ποίησης και Μουσικής.  Αυτό δικαιολογείται από το γεγονός ότι η σχέση Ποίησης και Μουσικής είναι, εκ φύσεως, αμφίδρομη.  Την απόδειξη παρέχει η ίδια η διαδρομή, μέσα στους αιώνες, της «Μελοποιημένης Ποίησης»: Έχουμε αμέτρητα παραδείγματα Μουσικής που γράφτηκε από τους δημιουργούς της, επώνυμους και μη -για την περίπτωση της δημοτικής μουσικής- πάνω σε μια ήδη υπάρχουσα Ποίηση.  Όπως έχουμε επίσης αμέτρητα παραδείγματα Ποίησης, που γράφτηκε είτε για να μελοποιηθεί είτε για να «πλαισιώσει» με Λόγο μια ήδη υπάρχουσα μουσική σύνθεση.

Γ. Η Ελληνική Αρχαιότητα είναι, σχεδόν προνομιακό, πεδίο, το οποίο αναδεικνύει τους άρρηκτους δεσμούς Ποίησης και Μουσικής, επιπλέον δε, σε συγκεκριμένες εκφάνσεις Λόγου και Τέχνης, και του Χορού.  Καθένας μπορεί να διαπιστώσει ότι η Ελληνική Επική και, κατ’ εξοχήν, η Λυρική Ποίηση «βεβαιώνουν του λόγου το ασφαλές».

Δ. Επιχειρώντας να εμβαθύνουν στις σχέσεις Ποίησης και Μουσικής, κάποιοι έφθασαν να προβάλουν την θέση ότι όταν η μελοποίηση είναι επιτυχής, η Μουσική κυριαρχεί και το Ποίημα «πεθαίνει».  Καθώς και ότι, συνακόλουθα, αν η μελοποίηση αποτύχει, το Ποίημα ξαναβρίσκει το δρόμο του.

1. Πιστεύω πως η θέση αυτή μάλλον αγνοεί βασικά -δομικά θάλεγα-στοιχεία της σχέσης Ποίησης και Μουσικής, όπως προσπάθησα προηγουμένως να τα παραθέσω, περιληπτικώς βεβαίως. Κατά την γνώμη μου, και πάντοτε υπό την προϋπόθεση ότι μιλάμε για πραγματική Ποίηση και πραγματική Μουσική, η Μελοποιημένη Ποίηση οδηγείται σ’ ένα είδος αρμονικής σύζευξης Λόγου και Τέχνης, η οποία πορεύεται στο διηνεκές, ως ένα «κτήμα ες αεί μάλλον ή αγώνισμα ες το παραχρήμα ακούειν».
2. Κατά τούτο, η υπό τα προαναφερόμενα δεδομένα Μελοποιημένη Ποίηση εμφανίζεται, σχετικώς με την ειδικότερη σχέση Λόγου και Τέχνης που εκφράζει, ως μια μορφή «συναφείας και συγκληρώσεως του βίου παντός», για ν’ αναχθούμε, αλληγορικώς, στον περιώνυμο ορισμό του μεγάλου ρωμαίου νομοδιδασκάλου του 3^ου μ.Χ. αιώνα, του Ερέννιου Μοδεστίνου, για τον γάμο.
3. Εν κατακλείδι, η Μελοποιημένη Ποίηση, που αίρεται στο ύψος των περιστάσεων από πλευράς Λόγου και Τέχνης, καταλήγει, σχεδόν νομοτελειακώς, σε μια κατάσταση «αποθέωσης» τόσο της Ποίησης όσο και της Μουσικής. Κάποια από τις δύο ίσως να κατακτά μια πιο υψηλή θέση στον «Όλυμπο» του Λόγου και της Τέχνης. Και οι δύο, όμως, «προικίζονται» με το προνόμιο μιας μορφής αιωνιότητας.

Ε. Για να επανέλθω στα δικά μας:

1. Αποτελεί μια μεγάλη αλήθεια το ότι, μεσ’ από τις συνθέσεις κορυφαίων Μουσουργών μας, η Ποίηση ήλθε κοντά στον Λαό μας και, επιπλέον, άγγιξε εύηχες χορδές της κρυμμένης , και γι’ αυτό ως τότε άγνωστης, ευαισθησίας του.
2. Και αντιστρόφως: Η «πένα» κορυφαίων Ποιητών μας έδωσε την δυνατότητα στους ως άνω κορυφαίους Μουσουργούς μας να φέρουν στο φως μιαν άλλη πτυχή του άφθαστου ταλέντου τους, κάνοντας έτσι την Μουσική μέσο επικοινωνίας και συνύπαρξης ανθρώπων, ιδίως σε κρίσιμες στιγμές. Ας αναλογισθούμε πόσες φορές, κυρίως από την δεκαετία του ’50 και μετά, η Μελοποιημένη Ποίηση λειτούργησε ως «βάλσαμο» στις ψυχές των συνανθρώπων μας, σε δύσκολους καιρούς και ώρες αγιάτρευτου πόνου…

Με αυτές τις λίγες σκέψεις εγκαινιάζω το 47^ο «Φεστιβάλ Βιβλίου 2018», ευχόμενος κάθε επιτυχία στις εργασίες του και στις επιμέρους εκδηλώσεις που διαμορφώνουν την, άκρως δημιουργική, φυσιογνωμία του.